Kifoz(dongarlıq)nədir? (Azerice)

Onurğa görüntü pozukluğu mövzusuna kifozla davam edəcəyik.Skolyoz qədər çox bilinən xəstəlik olmasa da,tibbi tərəfdən daha önəmli və təhlükəli ola bilər.

Kifoz nədir?

Kifoz onurğa sütununun yan tərəfdən baxılarsa önə doğru anormal əyilməsidir.Əslində bu gerçək donqarlıqdır.Skolyozda da donqarlıq görülür,amma çox vaxt sağ tərəfdə(nadir halda sol tərəfdə)görülür,halbuki kifoz onurğa sütununun sağa ve ya sola yerdəyişmədən önə tərəf əyilməsinə(normadan çox) verilən addır.

Ancaq belimizin biraz da olsa donqar olması lazım deyilmi?

Həqiqətən də elədir.İdeal onurğa sütununu döş bölgəsində uyğun bir donqarlıq,və belin alt hissəsində bunu tənzimləyən  uyğun bir çuxur olaraq qəbul edirik.Bu vəziyyətdə xəstəlik olması üçün “uyğun”sərhəddini keçməsi lazımdır.Əyriliyini ölçərək,45 dərəcədən az isə normal,60 dərəcəyə qədər duruş ilə əlaqəli,60 dərəcədən çox isə artıq burada mütləq bir anormal vəziyyət var deyə bilirik.

Göründüyü kimi,skolyozdan bir fərqi də kifozun duruş pozukluğu ilə də ortaya çıxa bilməsidir.Amma bu, bütün kifozlar duruş pozukluğudur demək deyildir.

Son olaraq səbəblərini sıralayacaq  və gələn yazılarımızda bunların hər birini tək-tək araşdıracağıq.Kifoz səbəbləri:

• ·      Duruş pozukluğu
• ·      Səbəbi bilinməyən(idiopatik).Bu halın xüsusi adı “Scheuermann kifozu”
• ·      Anadan gəlmə(konjenital)
• ·      Əzələ xəstəlikləri ilə əlaqəli
• ·      Qocalıq(senil)kifozu
•        Onurğa siniqlarina bağlı

Sonrakı yazıda bunları incələyəcəyik.

Emre Acaroğlu, Vugar Nebizade

Kifoz (kamburluk) nedir?

Omurga şekil bozuklulukları serisine kifozlarla devam ediyorum. Her ne kadar skolyoz kadar çok bilinen bir sorun değilse de, klinik açıdan daha önemli ve tehlikeli olabiliyor. Görelim bakalım:

Kifoz nedir?

Kifoz omurganın yandan bakıldığında öne doğru anormal eğilmesidir. Bu aslında tam olarak, bildiğimiz kamburluk. Skolyozda da kamburluk oluyor ama, genellikle sağ taraf yerleşimli (nadiren sol) görülüyor, halbuki kifoz hastalığı omurganın sağa yada sola kaymadan öne eğilmesine (normalden fazla) verilen ad.

Ama sırtımızın zaten biraz kambur olması gerekmez mi?

Gerçekten öyle. İdeal omurga şeklinin sırtta makul bir kamburluk ve bunu dengeleyen belde makul bir çukurluk olduğunu kabul ediyoruz. Bu durumda, hastalık olması için "makul" sınırların dışında olması gerekli. Açısını ölçerek, 45 derecenin altı normal, 60 dereceye kadar muhtemelen duruşa bağlı, 60 dereceden fazla ise artık burada kesinlikle bir anormal durum var diyebiliyoruz.

Görüldüğü gibi, skolyozdan bir farkı da kifozun duruş bozukluğu nedeniyle de ortaya çıkabilmesi. Ama bu tüm kifozlar duruş bozukluğudur anlamına gelmiyor doğal olarak.

Son olarak nedenlerini sıralayayım, sonra gelecek yazılarda bunların her birini teker teker inceleyelim. Kifoz nedenleri:

• Duruş bozukluğu
• Nedeni bilinmeyen (idyopatik). Bu durumun özel ismi "Scheuermann kifozu".
• Doğuştan (konjenital)
• Kas hastalıklarına bağlı
• Yaşlılık (senil) kifozu
• Omurga kırıklarına (kemik erimesi ile birlikte veya değil) bağlı.

Bir sonraki yazımda bu tipleri incelemeye başlayacağım.

Skolyoz əməliyyati mənə verilən bir cəzadırmı? (Azerice)

Skolyoz haqqında yayılan digər bir əfsanəyə diqqətinizi çəkmək istəyirəm.

Skolyoz əməliyyatları çox risqlidir,əməliyat olunmamaq üçün ne lazımdırsa edilməlidir.

Tamamilə səhvdir.

Skolyoz əməliyyatları ciddi ve böyük proseduralardır,ciddiyə almamaq və lazımlı,lazımsız hər xəstəyə məsləhət görmək və tətbiq etmək tamamilə etikaya uygun deyil.Daha əvvəlki yazılarda skolyoz əməliyyatının kosmetik bir  səbəblə edildiyini vurğulamışdım,,ancaq bu vəziyyət sadəcə ciddi deformasiyalarda və vücudun görüntü və formasının pozulduğu vaxtlarda keçərli olur.Skolyoz əməliyyatını vücudumuzdan bəyənmədiyimiz bir nevusu(xal) aldırmaq kimi fikirləşmək ciddiyətsizlik olar.

Bununla yanaşı skolyoz əməliyyatları xəstələrə verilən bir cəza da deyil.

Müəyyən vaxtlarda xəstəyə əməliyat olunmasını  uyğun görmək,o xəstənin əməliyyat olaraq daha yaxşı olacağı düşünüldüyü üçündür.Təkrar altını cızaraqyazıram:Əməliyyat bir cəza deyil müalicə növüdür.Digər müalicələrin təsirsiz olduğu vaxtlarda və düzgün göstərişlərlə həm xəstələri qüsurluluq psixologiyasından azad edər,həm də çox artmış əyrilikdə xilasedici olar.

Xəstələrimizə lazım olmayan vaxtlarda cərrahi əməliyyat  məsləhət görmək nə qədər etikaya uyğun deyilsə,lazım olduğu vaxt əməliyyatı,risqlərini şişirtmək yoluyla uzaklaşdırmaq da o qədər etikadan uzaqdır.

Emre Acaroglu, Vugar Nabizade

Üzmə skolyoz xəstələrinə faydalıdırmı? (Azerice)

Skolyoz mövzusunu incələməyə damav edirik.

·      Üzmə skolyoza faydalıdır,bunun xaricində olan idman növləri zərərlidir.

Yüksək ehtimalla bu da doğru deyildir.

Hər şeydən əvvəl üzmənin skolyoz dərəcəsinə ya da artmasına heç bir müsbət təsiri olmadığını rahatca söyləyə bilərik.Özümüz  ya da uşaqlarımız hər gün 8 saat üzsək,3 ya da 6 ay sonra təkrar rentgen çekdirsək,nəticədə skolyozun öz gedişatına görə ya eyni dərəcədə qaldığını  ve ya artdığını görəcəyik.Bunun əksini göstərən heç bir dəlil yoxdur.

Bu vəziyyət digər idman növləri üçün de keçərlidir.Yenə sabah-axşam  idmanla məşğul olsaq ,yenə də rentgenimiz eyni görünəcəkdir.Bu mövzunu vurğulamaqda iki səbəbim vardır:

1.   Üzməyə və ya digər idman növlərinə  bizi və  ya uşaqlarımızı yaxşılaşdıracaq deyə çox da ümid bağlamamalıyıq,idmandan möcüzə gözləmək daha sonra xəyallarımızı boşa çıxarda bilər.

2.   İdman  və ya digər bədən tərbiyyə hərəkətlərini bir dərdin  dərmanı  halına gətirmək xüsusilə uşaqlarda  son dərəcədə neqativ  nəticələr verə bilər. İdmanla məşğul olmağı sağlamlığımıza xeyirli  olduğu üçün istəməliyik ve uşaqlarımıza da bu səbəblə sevdirməyimiz lazımdır,yoxsa skolyoz müalicəsi kimi deyil.

Ancaq,eyni zamanda idmanla məşğul olan gənclər və yetişginlər vücudlarını və qamətlərini daha yaxşı kontrol altında saxlaya bildikləri üçün,idmanla məşğul olmağın  xarici görüntülərinə müsbət təsir etdiyi doğrudur.Xüsusilə uşaq ve gənclərdə bu təsir idmana başladıqdan sonra ərkən zamanlarda asanlıqla müşahidə olunur.

Bu mövzuda da üzmənin digər idman növləri(davamlı tətbiq edildiyi müddətdə) üzərində ciddi bir üstünlüyünün olmadığını vurğulamaq ve uşaqlarınızı mütləq üzsün deyərək min bir zəhmət və məsrəfə ehtiyac olmadığını söyləmək istəyirəm.Mən ümumiyyətlə öz xəstələrimə öz seçimləri olan ve dəvamiyyəti imkanları daxilində olan idman növü ilə məşğul olmaqlarını məsləhət görürəm;ən yaxşı nəticələrin də bu tərzdə əldə olunduğunu düşünürəm.

Emre Acaroğlu, Vugar Nabizade

Skolyoz ürəyə basqı edərmi? (Azerice)

Skolyoz mövusunu incələyirik. Skolyoz haqqında bir əfsanə daha :

·      Skolyoz ürəyə ve ağciyərə basqı edər və ölümə səbəb ola bilər.

Çox rast gəlinən skolyoz tipləri üçün böyük ölçüdə səhvdir.

Daha əvvəlki yazılarımda ən sıx rast gəlinən skolyozun yeniyetmə dönəmində başladığını və boy böyüməsi ilə paralel progresə olduğunu bildirmişdim. Bu tip skolyozlar nadir halda yüksək dərəcələrə qədər artar, hələ səhiyyə xidmətlərinin bu qədər asan  istifadəyə açıldığı bir dövürdə  ciddi sıxıntı halına gəlmədən əvvəl müalicə olunur.

Skolyoz ve qardaşı olan Kifoz (beldə gerçək donqarlıq,omurğa sütununun önə doğru əyilməsi) ancaq 80 ilə 100 dərəcənin üstünə çıxarsa  gerçəkdən ağciyərləri sıxışdırıb ağciyər və ürək xəstəliklərinə səbəb ola bilər. Belə halda, ən sıx rast gəldiyimiz yeniyetmə tip skolyozlarda ,hələ də 20-30-40 dərəcələrdə əyriliyi olan xəstələrin “Bunu tez bir vaxtda müalicə etməsək irəlidə üəyinizi sıxışdırar”deyilərək qorxutulması doğru deyil, həkimlik əxlaqına da  uygun deyil. Lakin çox ərkən uşaqlıq dövründə başlayıb böyümə dövründə çox ciddi ölçülərə çatan ,həm xüsusilə uşaqlıqdan ağciyərlərə, tam inkişaf etmədən mənfi  təsir etmələri,həm də  böyümənin uzun bir zaman  dilimində çox arta bilmələri səbəbilə ciyər və ürək üçün ciddi problem əmələ gətirə bilər.

Hər nə qədər o ölçülərə çatanadək müalicə olunduğunu fikirləşiriksə də,maraqlı bir şəkildə ,bu xəstələrdə  başqa bir “əfsanə”ortaya girir və  bu dəfə “skolyoz 18 yaşından əvvəl müalicə edilərsə övladınız böyüməz”düşüncəsi meydana çıxır.Bu düşüncə də ən az digəri qədər təhlükəli,hətta daha ciddidir,cünki xəstənin həyatı bahasına başa gələr.

Xülasə;

1.   Yeniyetmə dövründə başlayan kiçik dərəcəli skolyozlar 80 dərəcəni keçmədikcə ağciyər və ürək problemlərinə səbəb olmaz.Belə bir şeydən qorxmayın.

2.   Bununla yanaşı əgər övladınızda çox kiçik yaşlarda başlayan bir skolyoz varsa,mütləq müalicə edilməlidir,çünki  ərkən uşaqlıq skolyozu ağciyər inkişafına mənfi yöndə təsir edərək uşaqların həyatının   ərkən  itirməsinə səbəb ola bilər.

Skolyoz duruş (qamət) pozulması deyil. (Azerice)

Skolyoz mövzusunu gözdən keçiririk. Bu yazımızda problem nədir,nədən şikayət edirik sualına cavab tapmağa çalışacağıq.

Gəlin skolyoz barəsində  yayılan əfsanələrə bir-bir nəzər yetirək:

·      Skolyoz bir duruş (qamət) problemidir və bunun təsiri altına düşür; Bu səbəblə qaməti düzəltmək üçün həyata keçirilən müalicə vasitələri ilə qarşısı alına bilir.

Tamamilə səhvdir. 

Çox sıx rast gəldiyimiz səbəbi bilinməyən (idiopatik) skolyoz irsi bir xəstəlikdir və heç bir xarici təsir altına düşməz. Bir qamət pozulması deyil, ortaya cıxmasında kamança çalmaq, tenis oynamaq ya da çantanın həmişə eyni tərəfdə daşımaq kimi hərəkətlərin heç bir dəxli yoxdur. 

Əgər övladınızda, sizdə ya da bir əgrabanızda skolyoz varsa, özünüzü, uşağı/gohumunuzu boş yerə günahlandırmayın. Skolyozu olan birinde bu problemin olacağı əslində doğulduğundan bəri ortadadır, ancaq indi əlimizdə olan bilgi ve texnologiyalar  bu problemin ərkən yaşlarda  ortaya qoyulması için yetərli deyil. Əslində, yetərli olsalar da çox da xeyri yoxdur, buna daha sonra toxunacağam.

Buradakı önəmli mövzu, madam ki, skolyoz bir xəstəliktir və  nə edib/etmədiyimizdən asılı deyil ve digər faktorların (çanta gəzdirmək, sağ ve ya sol əlli olmaq, tenis oynamaq) təsirinə məruz qalmaz, onda təbii olaraq bunlardan uzaqda qalmaq ya da tərsinə idman hərəkətlərinin  icra edilməsi ilə qarşısı alınmaz ya da düzəldilə bilməz.

Bu mövzunu özəlliklə vurğulamaq faydalıdır, uşaqlarınızı faydası tamamilə ispatlanmamış idman hərəkətləri ilə işgəncə etməyin. Uşağın xarici görünüşünü (duruşunu) düzəltmək üçün idman etməsi yaxşı haldır, ancaq sadəcə o qədər. İdmanı skolyozu düzəldəcək bir dərman olarak təqdim etmək səhvdir. 

Skolyoz müalicəsi üçün üzmə kurslarının yayıldığı bir zamanda maraqlı bir bilgi ele deyil mi? 

Emre Acaroğlu, Vugar Nabiyev